Osoba ubiegającą się o udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej finansowanego ze środków publicznych zobowiązana jest przedstawić dowód potwierdzający prawo do jego uzyskania. Do czasu wydania ubezpieczonemu Karty ubezpieczenia Zdrowotnego dokumentami potwierdzającymi ubezpieczenie zdrowotne w Narodowym Funduszu Zdrowia są m.in.:

    dla osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę:

• druk zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego oraz aktualnie potwierdzony raport miesięczny ZUS RMUA wydany przez pracodawcę (nie dotyczy osób na urlopie bezpłatnym powyżej 30 dni),
• aktualne zaświadczenie z zakładu pracy,
• legitymacja ubezpieczeniowa z aktualną datą i pieczątką pracodawcy;
  
  dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą:

• druk zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego oraz aktualny dowód wpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne;
  
  dla osoby ubezpieczonej w KRUS:
• zaświadczenie lub legitymacja aktualnie podstemplowana przez KRUS (dowód wpłaty w przypadku prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej);
  
  dla emerytów i rencistów:
• legitymacja emeryta/rencisty (w przypadku legitymacji wydanej przez ZUS powinna zawierać oznaczenie oddziału wojewódzkiego NFZ 3 i 4 cyfra numeru legitymacji)
• zaświadczenie z ZUS lub KRUS (WBE, ZER MSWiA...)
• aktualny odcinek emerytury lub renty (obecnie ZUS wydaje 1 raz w roku);
• zgodnie z art. 240 ust 2 może być to wyciąg (ale ze wskazaniem w tytule przelewu kwoty potrąconej składki i kodu oddziału NFZ)
  
  dla osoby zarejestrowanej jako bezrobotna:
• aktualne zaświadczenie z Urzędu Pracy o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego;
  
  dla osoby dobrowolnie ubezpieczonej:
• umowa zawarta z NFZ i dokument ZUS potwierdzający zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego wraz z aktualnym dowodem opłacenia składki zdrowotnej;
  
  dla członka rodziny ubezpieczonego:
• dowód opłacenia składki przez głównego płatnika oraz dowód zgłoszenia do ubezpieczenia członka rodziny (np. druki: ZUS RMUA + ZUS ZCZA lub ZUS ZCNA),
• legitymacja rodzinna z aktualną datą i pieczątką zakładu pracy,
• aktualne zaświadczenie wydane przez pracodawcę,
• legitymacja emeryta/rencisty z wpisanymi członkami rodziny podlegającymi ubezpieczeniu, potwierdzająca dokonanie zgłoszenia w dniu 1 stycznia 1999 roku lub później, wraz z aktualnym odcinkiem wypłaty świadczenia (dotyczy tylko KRUS, w pozostałych przypadkach płatnik wydaje zaświadczenia o członkach rodziny zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego);
  
  dla uczniów i studentów
• Dokumenty jak dla innych członków rodziny oraz aktualna legitymacja uczniowska lub studencka ( dla osób po 18 roku życia).
  
  Ponadto uprawnienia do korzystania ze świadczeń mają także inne osoby, za okazaniem m.in. następujących dokumentów:
  osoby spełniające kryteria dochodowe, o których mowa w art. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej
• decyzja wójta (burmistrza, prezydenta) gminy; osoby uprawnione do świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji;
• poświadczenie wydane przez NFZ (w przypadku zamieszkiwania na terenie RP);
• EKUZ (lub certyfikat tymczasowo zastępujący EKUZ) wydana przez inny niż Polska kraj członkowski UE lub EFTA.
  
  Brak dokumentu potwierdzającego uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej zazwyczaj może być powodem odmowy udzielenia świadczenia albo przyczyną obciążenia pacjenta kosztami leczenia. Od tej reguły jest jednak bardzo ważny wyjątek: w stanie nagłym pomoc musi być udzielona, a dokument potwierdzający ubezpieczenie może zostać przedstawiony:
• jeśli pacjent przebywa w szpitalu, to nie później niż w 30 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczenia,
  
  lub
• w ciągu 7 dni od dnia zakończenia udzielania świadczenia opieki zdrowotnej.
  
  Niedostarczenie dokumentu w wyżej wymienionych terminach skutkuje obciążeniem pacjenta kosztami udzielonych świadczeń opieki zdrowotnej.
  
  
  ZMIANA MIEJSCA ZAMIESZKANIA, A PRZYNALEŻNOŚĆ DO ODDZIAŁU
  Czasowa zmiana miejsca pobytu nie pociąga za sobą konieczności zmiany oddziału NFZ. Jeśli jednak zmieniamy miejsce zamieszkania, powinniśmy niezwłocznie powiadomić o tym płatnika składki, który dokona niezbędnych formalności zgłoszeniowych, jest to szczególnie istotne w przypadku zmiany oddziału wojewódzkiego NFZ.
  Każdy zgłaszany jest do tego oddziału wojewódzkiego Funduszu, na erenie którego zamieszkuje. Dla rolników lub ich domowników zgłoszeń do ubezpieczenia zdrowotnego dokonuje Kasa Rolniczego ubezpieczenia Społecznego, a dla pozostałych osób zgłoszenia dokonują do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych płatnicy składki. ZUS i KRUS przekazują dane dotyczące zgłoszeń oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne do Narodowego Funduszu Zdrowia.
  Płatnikami składek, którzy zobowiązani są zgłosić do NFZ osoby podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz przekazać dane o członkach rodzin zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego są m.in.:
• dla rolników i ich domowników - KRUS,
• dla pracowników - zakłady pracy,
• dla bezrobotnych - UP,
• dla emerytów i rencistów - ZUS lub KRUS.
• dla studentów/uczniów niepodlegających ubezpieczeniu z innego tytułu (w tym niepodlegających jako członkowie rodziny, np. z powodu ukończenia 26 lat) - szkoła lub uczelnia wyższa.
  
  Ponadto do ubezpieczenia zdrowotnego samodzielnie zgłaszają się osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (a także ubezpieczone dobrowolnie lub uprawnione do świadczeń alimentacyjnych na podstawie ugody sądowej lub prawomocnego orzeczenia sądu niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu). Wszelkich zgłoszeń oraz niezbędnych aktualizacji osoby te dokonują w ZUS.
  Osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego ma obowiązek zgłosić do NFZ członków rodziny, którzy uzyskują po zgłoszeniu prawo do świadczeń opieki zdrowotnej.
  Co prawda prawo nie nakłada na nas obowiązku dokonania wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej, z wielu względów warto jednak być zapisanym do POZ na obszarze działania tego oddziału wojewódzkiego NFZ, gdzie mieszkamy. Niedopełnienie tej formalności może bowiem powodować utrudnienia dostępu do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (poza miejscem zamieszkania udzieli on świadczeń w ramach ubezpieczenia zdrowotnego tylko w przypadku nagłego zachorowania). Najwygodniej jest należeć do POZ położonego blisko miejsca zamieszkania.